Ze heeft altijd van de Franse taal gehouden. Om deze simpele reden besloot Eva zich op een tweetalige middelbare school in te schrijven. Via deze school ging ze naar de universiteit, waar ze nu Frans studeert. Zo triviaal als het nu misschien lijkt, slechts een paar jaar geleden had Eva geen idee hoe haar leven zou veranderen.
Toen Eva zich zes jaar geleden aan het voorbereiden was voor het toelatingsexamen voor een tweetalige middelbare school, was ze helemaal opgewonden. Vijf jaar later is ze afgestudeerd en voelt ze dat die opwinding nooit meer is terug gekomen. “Nadat ik geslaagd was voelde ik bovenal een grote opluchting.” Eva haalt herinneringen op aan haar tijd op de middelbare school. Ze is nu twintig, studeert aan de universiteit en heeft, ondanks alles, nooit de Franse taal haar rug toegekeerd.
Elk jaar worden honderden studenten aangenomen bij tweetalige middelbare scholen in Slowakije. Onderwijs in buitenlandse talen trekt ambitieuze tieners (en hun ouders) aan, die “betere” alternatieven zien vergeleken met standaard middelbare scholen. Het voordeel is duidelijk: een buitenlandse taal beheersen op hetzelfde niveau als je moedertaal. Maar Eva is van mening dat een tweetalige school niet alleen voordelen kent. “Integendeel, veel van wat de school mij gaf, is mij ook weer afgenomen.” Hiermee doelt ze op het feit dat de meeste van deze middelbare scholen zich vooral richten op natuurwetenschappen. “Ik besefte dit volop in de tweede klas. Scheikunde en natuurkunde waren niet voor mij weggelegd, en al helemaal niet in een buitenlandse taal,” legt ze uit. Ze was altijd een uitstekende student zonder veel thuis te hoeven studeren, maar op de middelbare school werd ze al snel een gemiddelde student die veel tijd met haar neus in de boeken door moest brengen.
Doe voorzichtig met je studieboeken, woordenschat komt later wel.
Zo gaat het leven op een tweetalige middelbare school. Studenten komen elke dag in contact met de taal die ze hebben gekozen om te studeren, en ook met leraren die gewoonlijk de betreffende taal als moedertaal spreken. Dus elke Slowaakse student op een tweetalige middelbare school kan op dezelfde manier studeren zoals hij of zij in bijvoorbeeld Groot-Brittannië, Duitsland, Spanje, of Frankrijk zou hebben gestudeerd. “We hadden een Frans lesprogramma, een aantal Franse leraren en Franse boeken, natuurlijk,” bevestigt Eva lachend. “Onze scheikunde leraar drukte ons altijd op het hart om goed voor onze boeken te zorgen, omdat de Fransen ons geen nieuwe boeken zouden sturen.”
Het dagelijks bezig zijn met een buitenlandse taal beïnvloedt men meer dan je misschien in eerste instantie zou denken. Een student op een tweetalige middelbare school komt in directe aanraking met een verschillende culturele achtergrond zonder naar het buitenland te hoeven reizen. “Het was ergens in de eerste klas toen ik voor het eerst me besefte dat ik vloeiend in het Frans spreek en denk.” Ze herinnert haar eerste reis naar ‘de Hexagon’ (Frankrijk). Maar de taal vloeiend kunnen spreken is toch niet alles. “Zelfs vandaag zou ik nog problemen hebben om een recept in het Frans samen te stellen. Op de middelbare school hebben we niet zo veel tijd aan vocabulaire besteed,” geeft Eva toe. “We besteedden echter wel veel tijd aan natuurwetenschappen,” zegt ze. Dus wat is het precies dat de tweetalige school van haar heeft weggenomen? “Grotendeels tijd. Al die uren die ik besteed heb aan biologie of natuurkunde, vakken waar ik niets meer mee zal doen, zijn uren die ik voor mezelf nuttiger had kunnen gebruiken. Maar omdat ik voor al die tentamens moest studeren, was er nooit genoeg tijd voor iets anders.”
Eva: Ik heb nooit naar Frankrijk gewild.
Ze legt uit hoeveel de tweetalige school haar precies heeft beïnvloed. “Dat ik Frans studeer is geen toeval. Mijn tijd op de middelbare school heeft me sterk beïnvloed. Je wilt niet vijf jaar hard werk weggooien. Aan de andere kant, al is het moeilijk om te geloven, maar ik zou waarschijnlijk iets vergelijkbaars gedaan hebben als ik naar een standaard middelbare school was gegaan.” Naast Franse taal, studeert Eva ook theaterwetenschappen. “Het zou ideaal zijn als ik op de een of andere manier beide vakgebieden zou kunnen combineren. Zo niet, zou ik altijd les kunnen geven want dat vind ik ook erg leuk.” Eva kijkt naar de toekomst. Ze denkt erover om nog een taal te leren maar, enigszins tegenstrijdig, geen Romaanse taal. Ze legt uit waarom ze niet zoals sommige van haar klasgenoten naar Frankrijk ging om te studeren nadat ze was geslaagd. “Ik neig naar het Noorden; ik ben helemaal niet in zuidelijke landen geïnteresseerd, ik ben eigenlijk meer een ‘Slavisch’ persoon,” onthult ze, en ze voegt er aan toe dat ze graag de Russische taal wilt studeren.
Het is vooral de Franse literatuur die de grappigste herinneringen opwekken. “We studeerden Ionesco’s Rhinoceros in de tweede klas. Er was geen achtergrond informatie of context; we lazen en bespraken fragmenten van de tekst. Dat boek was hartstikke vreemd, niemand van ons begreep het.” Ze lacht en herinnert hoe ze samen met haar klasgenoten plezier maakten door passages uit het boek na te spelen waar karakters tot neushoornen transformeerden. “Ik moet zeggen dat het boek eigenlijk heel goed is, daar ben ik wel achter gekomen, maar zeker niet door de literatuurlessen.” Die lessen waren voor het grootste gedeelte alleen maar het bestuderen van schriftelijke voordrachten en argumentatie van verscheidene onderwerpen, dus geen werkelijke literatuur. “We waren niet eens verplicht om meer dan één boek per jaar te lezen,” vertelt Eva.
Eva spreekt Frans alsof ze in Frankrijk geboren is maar toch zijn er nog altijd een aantal valkuilen voor haar. “Elke keer wanneer ik “qu’est-ce que c’est” schrijf moet ik eerst nakijken of ik het wel juist heb gespeld, en daarna of ik het juist heb geschreven. Na al die jaren! En het wordt waarschijnlijk al in de allereerste Franse les geleerd,” geeft Eva gespeeld verbitterd toe. “Aan de andere kant, lees ik Kundera (Milan Kundera is een Tsjechische schrijver) liever in het Frans.” Ondanks vijf jaar lang ploeteren, nachten doorbrengend met haar neus in de studieboeken en vaak kwaad zijn of huilen, vertelt Eva toe dat de aanmelding die ze in 2007 instuurde misschien toch niet zo’n slechte beslissing was. “Ik kan niet met zekerheid zeggen dat ik het weer zou doen nu ik weet hoe de school werkt. Ik zou er tenminste beter over nadenken,” geeft ze uiteindelijk toe. Naast Frans, heeft ze op school nog een ding geleerd: empathisch vermogen. “De solidariteit en het medeleven dat ik voel voor elk persoon die naar een tweetalige middelbare school gaat, ook al is het Frans, Spaans, of Duits, zal nooit weggaan,” lacht Eva.
Recente Reacties