Dit artikel is ook beschikbaar in de volgende talen
Ik heb afgesproken met Grigoris en Sofia, twee personen die gebarentaal beheersen, Grigoris vanwege fysieke behoeften en Sofia uit eigen wens, om over de geheimen van gebarentaal te praten.
Grigoris Petropoulus, eigenaar en leraar van gebarentaalschool ‘Cosmos’ in het centrum van Thessaloniki, verwelkomde mij in zijn school. Eerlijk in zijn overtuigingen als man en duidelijk in zijn standpunten als leraar en visionair, legde hij intiem de kern –structureel en non-structureel – uit van gebarentaal: de compleetheid en schoonheid van de taal reflecteren niet alleen de vaardigheden en vindingrijkheid van de menselijke geest, maar vormen ook het bewijs dat obstakels in het leven kunnen worden gebruikt om jezelf verder te ontwikkelen.
Hoewel kleuren nadrukkelijk aanwezig zijn in de hallen, “zijn de muren in de klaslokalen juist ‘naakt’ om te voorkomen dat de studenten worden afgeleid van de leraar, die altijd doof is en les geeft met behulp van een doventolk.”
“Over het algemeen komen de meeste studenten hier de taal leren vanwege professionele redenen, om te kunnen communiceren met een dove vriend of familielid of simpelweg omdat zij het leuk vinden. In het begin wordt er kennis gemaakt met de basiswoordenschat van gebarentaal. De studenten reproduceren dan de bewegingen die zij zien op afbeeldingen of op een DVD. Op een later punt worden er zinnen geconstrueerd en stellen de leraren vragen aan de studenten. Soms worden twee studenten uitgenodigd om in het midden van de groep te staan om vervolgens met elkaar een gesprek aan te gaan. Na verloop van tijd kunnen de studenten hun zinnen sneller en gemakkelijker construeren en zijn zij uiteindelijk in staat om korte simpele verhalen samen te stellen.”
“Toen ik begon met de lessen wist ik niet dat wij les zouden krijgen van dove leraren“ vertelt Sophia, psycholoog van beroep. “Dus vanaf het eerste moment besef je wat gebarentaal werkelijk betekent en dat vond ik erg spannend.”
“ In gebarentaal kan je praten over je problemen, hoe je dag was, je kan grapjes maken, je kan alles zeggen omdat het een visuele – kinetische taal is; gebarentaal wordt gekarakteriseerd door expressies. “
“De uitdrukking van het lichaam, de bewegingen van de handen, polsen en schouders zijn erg belangrijk voor de structuur van gebarentaal” legt Grigoris uit. “De structuur staat vast, maar komt niet overeen met de structuur van orale communicatie. Het is bijvoorbeeld zo dat bij een zin in gebarentaal, wij eerst het lijdend voorwerp gebruiken, daarna het onderwerp, vervolgens het bijvoeglijk naamwoord en pas aan het einde het werkwoord. Ook bij een vraag hanteren wij een aangepaste structuur; het voornaamwoord of bijwoord (wat, hoe, etc.) wordt aan het einde van de zin geplaatst om aan onze gesprekspartner duidelijk te maken dat het om een vraag gaat.”
“Dit was een beetje lastig in het begin” vertelt Sophia, “omdat wij bij orale communicatie bijvoorbeeld juist het werkwoord in het midden van een zin plaatsen, terwijl het werkwoord in gebarentaal aan het einde wordt geplaatst. Dit wende echter snel door dagelijks te oefenen.”
“Het is erg belangrijk om contact te hebben met doven, omdat het de taal dan als het ware transformeert tot een act“ zegt Gregory. Hij voegt hieraan toe dat ”’bepalers’ een ander basisprincipe van de structuur van gebarentaal vormen. Ik kan bijvoorbeeld met een hand het woord ‘auto’ afbeelden en met mijn andere hand het woord ‘boom’. Wanneer ik dan mijn handen naar elkaar beweeg en uiteindelijk contact maak met beide handen, geef ik aan dat de auto tegen de boom is gebotst.”
“Ik gebruik beide handen om naar twee verschillende woorden te verwijzen. Als ik wil zeggen dat er veel auto’s zijn, dan zou ik mijn ene palm naast de andere plaatsen. Als ik de positie van de auto wil vertellen, dan verander ik de positie van mijn palm. Hierdoor is het voor degene makkelijker te vertalen, aangezien er minder woorden gebruikt hoeven te worden.”
Sophia heeft als psychiater in het verleden gewerkt met kinderen op de peuterschool en basisschool: “ ik wilde gebarentaal leren omdat ik dan vaker in contact zou komen met speciale gevallen. Zo kan ik bijvoorbeeld een doof kind met communicatieproblemen helpen als dat nodig zou zijn. Ik vind dat leerlingen van basisscholen les zouden moeten krijgen in gebarentaal. Het zou kinderen kunnen helpen om met elkaar te communiceren. Er zijn namelijk kinderen die doof zijn geboren en alleen met hun ouders kunnen communiceren, wat ik erg triest vind.”
“In de meeste Scandinavische landen is gebarentaal een verplicht vak op de basisscholen.” vertelt Grigoris ons. “Op de middelbare school kunnen de leerlingen vervolgens kiezen om hiermee door te gaan of niet. Het zou echt geweldig zijn als dit ook in Griekenland zou plaatsvinden. De dove gemeenschap zou dan veel sneller omarmd worden door de gemeenschap die wel in staat is om te horen. Ook stelt het sommige kinderen in staat om naar reguliere scholen te gaan. Op dit moment kunnen dove kinderen alleen naar scholen die speciaal op hun zijn afgestemd. Een doof kind in een reguliere school zal geïsoleerd raken en hierdoor zeker niet dezelfde vooruitgang boeken als zijn klasgenootjes.”
Toen ik hem vroeg of technologie hierbij kon helpen, vertelde hij: “de opkomst van mobiele telefoons heeft ons leven een stuk makkelijker gemaakt. Het gaf ons namelijk de mogelijkheid om te communiceren via tekstberichten. Hierdoor kan ik nu zelfs communiceren met iemand die zich in een andere stad bevindt. In het verleden was ik genoodzaakt om afspraken met vrienden ruimschoots van tevoren te plannen. Ook is het tegenwoordig mogelijk om videogesprekken te voeren, via mobieltjes of computers, waardoor we elkaar kunnen zien en kunnen communiceren in gebarentaal.”
Wat zijn uiteindelijk de voordelen van het leren van gebarentaal? “Ik kan daar niet zo’n goed antwoord op geven als een horend iemand die de gebarentaal aan het leren is” zegt Grigoris openhartig. “ Die mensen vertellen dat zij de taal waarderen omdat het hen verandert, als mens zijnde. Ze krijgen namelijk meer uitdrukkingsvermogen, ze verbreden hun horizon en ze maken kennis met een andere innerlijke cultuur. Door een doof persoon te kennen en met hem te communiceren, komen zij in contact met iets anders waardoor zij zelf veranderen.” Sophia vindt dat “het belangrijkste is het contact met iets onbekends. Je maakt kennis met een andere cultuur en voor mij is dat het grootste voordeel. We moeten altijd streven naar een verbreding van ons begrip van diversiteit. Dove mensen zijn over het algemeen erg extravert en we zouden met z’n allen moeten leren hoe we met ze kunnen communiceren.”
Vlak voor het einde van ons gesprek vertelt Grigoris mij het volgende: “Ik ben erg geïnteresseerd in het verspreiden van gebarentaal en zie maar al te graag dat mensen zich verdiepen in gebarentaal, zodat we als gemeenschap hier meer open over kunnen zijn. Ik wil geen gesloten gemeenschappen. Ik zou graag een brede gemeenschap zien waar plek is voor alle individuele sociale groepen, we zijn uiteindelijk allemaal mensen. Dat is de reden waarom wij onze school ‘Cosmos’ hebben genoemd. Ons doel was en is nog steeds, het samenbrengen van de wereld waarop wij mensen samen wonen.”
Dankbetuiging
Ik wil heel graag Antonis, de dienstdoende gebarentolk, bedanken voor zijn diensten tijdens het interview.
Recente Reacties